ابو محمّد حسن بن على بن ابى طالب، امام دوم شیعیان، فرزند نخست على بن ابى طالب‌(ع) و حضرت فاطمه (س) است.

 تولد آن حضرت بنا به قول بیشتر مورخان در مدینه و در روز سه شنبه 15 رمضان سال سوم هجرى اتفاق افتاده است. امام حسن (ع) یکى از پنج تن آل عبا از اهل بیت رسول‌گرامى‌(ص) بوده که آیه تطهیر: إنْمَّا یُرِیُد اللّهُ ِلیَذْهَبُ عَنْکُمْ الرَّجْسِ أهْلِ اْلبِیْتِ و یُطْهِرُکُمْ تَطْهِیَراً (احزاب،33) در شأن ایشان نازل گردیده است.

به روایتی حضرت رسول اکرم (ص) روزی على ، فاطمه ، حسن، حسین (ع) را در زیر کساء خود جمع، آیه تطهیر را تلاوت کرد و فرمود: «اینها اهل بیت من‌اند.» در حدیثى دیگر فرمود : «این چهار تن آل محمّد‌اند، با هر کس در دشمن باشند من هم با او دشمنم و با هر که در دوست باشند من با او دوستم هستم.»

بنا بر روایات زیادى امام حسن (ع) شبیه ‏ترین مردم به رسول خدا (ص) بوده است.

پس از شهادت حضرت امیرالمومنین (ع) مردم کوفه با امام حسن (ع) بیعت کردند. امام حسن(ع) در زمان حیات پدر بزرگوار خود یعنى از جنگ صفین و قضیه حکمین،سستى و تزلزل رأى بیشتر مردم کوفه را در جنگ با معاویه به خوبى درک کرده بود و مى‏دانست که مردم کوفه از سخت گیرى امام على (ع) در تقسیم بیت المال و رفتار سخت او حتى با خانواده و خویشان خود در مورد اموال عمومى ناراحت هستند و با معاویه هستند که در بذل بیت المال مرزى شرعى و قانونى نمى‏شناسد، اصحاب خود را غرق مال و نعمت مى‏کند و بزرگانى را که در اطراف امام على (ع) هستند با اموال گزاف مى‏فریبد.

در چنین شرایطی معاویه با فریب عوام و تحت فشار قرار دادن امام حسن (ع) ،به خلافت رسید و امام حسن (ع) به مدینه مراجعت کردند. بنا به گفته ابو الفرج اصفهانى معاویه مى‏خواست براى فرزند خود یزید بن معاویه بیعت بگیرد و با وجود امام‌حسن(ع) جرأت چنین کارى را نداشت تا آنکه او را مسموم ساخت و پس از آن، زمینه جهت بیعت گرفتن براى یزید آماده گردید.

امام حسن(ع) در سال 50 هجری (28صفر) در 46 سالگی توسط جعده همسر ایشان که دختر اشعث بن قیس کندى بود مسموم و به شهادت رسید.  معاویه به او وعده داده بود که در صورت مسموم ساختن امام ، او را به همسرى یزید درآورد و صد هزار درهم براى او فرستاد. اما معاویه پس از مسموم شدن امام(ع) به شرط ازدواج او با یزید وفا نکرد و گفت مى‏ترسم با پسر من همان کارى را بکند که با پسر رسول‌خدا‌(ص) کرد. پیکر مطهر امام حسن (ع) در قبرستان بقیع مدینه مدفون است.

براى امام حسن(ع) پانزده فرزند پسر و دختر از مادران مختلف شمرده ‏اند اما نسل آن حضرت فقط از دو فرزند پسر از او مانده است،یکى حسن بن حسن معروف به حسن مثنى و دیگرى زید بن الحسن. چند تن از فرزندان آن حضرت در کربلا به شهادت رسیدند.